Ngày 17/7 vừa qua, tại Hà Nội, họa sĩ Lê Thiết Cương, một trong những nhân vật tiêu biểu của hội họa đương đại Việt Nam, đã ra đi mãi mãi, hưởng thọ 64 tuổi. Sự ra đi đột ngột của ông đã để lại nỗi tiếc thương sâu sắc trong lòng bạn bè, giới nghệ sĩ và công chúng yêu nghệ thuật.

Lê Thiết Cương là người đã sống một cuộc đời tài hoa và phóng khoáng, luôn lạc quan và rộn ràng dù cuộc sống riêng tư có nhiều gập ghềnh. Ông được biết đến như một tri kỷ của nhiều nhà văn, nhà thơ, nhà nghiên cứu, diễn viên, hoa hậu… và đã biến căn nhà số 39 Lý Quốc Sư (Hà Nội) thành điểm hẹn quen thuộc của văn nghệ sĩ cả nước.

Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, người bạn thân thiết của Lê Thiết Cương, đã nghẹn ngào nhớ lại giây phút tiễn biệt: ‘Khi mấy anh em chúng tôi vào bệnh viện, Cương nói: Cầm tay tôi đi. Tôi cầm tay Cương và biết đó là lần cuối. Dù các bác sĩ không thể can thiệp gì thêm, Cương vẫn nhất quyết ở lại bệnh viện với hy vọng mong manh. Cương không đầu hàng, vẫn kiên cường đối mặt với lằn ranh sinh tử, đúng như tính cách bền bỉ, bất khuất đã theo anh suốt cuộc đời.’

Nhà thơ Lê Thiếu Nhơn gọi sự ra đi ấy là ‘Lê Thiết Cương trở về miền tối giản của riêng mình’. Theo anh, từ tranh sơn dầu đến sơn mài, Lê Thiết Cương giữ vững phong cách riêng – chất liệu truyền thống, kỹ thuật truyền thống, nhưng tạo hình hiện đại, nghiêng về đồ họa, với những mảng phẳng và đậm nhạt sâu sắc.

Lê Thiết Cương đã sống một cuộc đời nghiêm khắc và cao độ trong làm nghệ thuật. Ông từng thừa nhận: ‘Một đời làm nghệ thuật vẽ được mấy tranh đẹp, nhầm lẫn, sai lầm, mò mẫm là chính, hoang mang, ảo tưởng là chính… Nhưng đó là cuộc sống – có hay có dở, có thăng có trầm và nghệ thuật cũng sinh động như vậy’.

Người nghệ sĩ ấy đã lặng lẽ rời khỏi thế gian, nhưng như nhà thơ Hữu Việt mượn lời Gabriel García Márquez để nói: ‘Người ta không chết khi trái tim ngừng đập, mà là khi bị lãng quên’ . Lê Thiết Cương sẽ không bị lãng quên. Ông sẽ tiếp tục sống, qua những bức tranh, câu chữ, buổi trò chuyện nghệ thuật và trong ký ức của những người ở lại.

Lê Thiết Cương – Một người nghệ sĩ chân chính đã ra đi vào ngày 17/7/2025, để lại nhiều tiếc nuối cho giới nghệ thuật và những người yêu văn hóa. Người ta nhớ đến anh như một họa sĩ có phong cách riêng, với triết lý về tối giản trong nghệ thuật, một cách để tìm kiếm sự bình yên trong cuộc sống.

Sinh năm 1962, Lê Thiết Cương đã chọn “con đường tối giản để đi về bến của mình”. Sự nghiệp của anh gắn liền với những câu chuyện về hội họa, về những chia sẻ đau đáu về đời sống và văn hóa, đặc biệt là sự đam mê với gốm. Anh đã dành nhiều thời gian để học hỏi và tìm hiểu về gốm, từ men, từ than củi, từ lò, từ nhiệt độ… cho đến việc vẽ họa tiết lên sản phẩm trước khi cho vào lò nung.

Sự đam mê với gốm của Lê Thiết Cương đã dẫn đến nhiều triển lãm và hoạt động nghệ thuật đặc biệt. Năm 2022, anh cùng với một số nghệ sĩ khác đã tổ chức triển lãm “Con giống” tại Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng. Triển lãm này đã để lại nhiều dấu ấn trong đời sống mỹ thuật của Đà Nẵng.

Đặc biệt, Lê Thiết Cương đã dành nhiều tâm sức để thúc đẩy sáng tạo nghệ thuật cho các nghệ sĩ trẻ. Anh đã chọn Lê Ngọc Thuận, chủ nhân của Cococasa Gallery tại Hội An, là người được anh hỗ trợ và chia sẻ kinh nghiệm. Với gốm, Lê Thiết Cương không chỉ thấy được cái hay và cái đẹp, mà còn thấy được sự kết nối giữa trời và người nghệ nhân.

Anh đã khẳng định rằng gốm Việt Nam có giá trị cao và độc đáo, được thế giới công nhận. Qua những hoạt động nghệ thuật của mình, Lê Thiết Cương đã để lại nhiều ân tình cho giới nghệ thuật và những người yêu văn hóa. Dù đã ra đi, nhưng những gì anh để lại sẽ còn mãi là một phần của lịch sử nghệ thuật Việt Nam.

Trong suốt sự nghiệp của mình, Lê Thiết Cương đã có nhiều triển lãm và hoạt động nghệ thuật. Một trong những triển lãm đáng chú ý là “Gốm Thiệp”, được tổ chức tại Hội An vào tháng 6 vừa qua. Đây là một triển lãm đặc biệt, với gốm là chất liệu chính.

Anh đã có những chia sẻ sâu sắc về nghệ thuật và cuộc sống. Như khi anh nói về chiếc then cửa nghệ thuật, rằng nó đã giữ yên được cho ngôi nhà, giữ yên được lòng người, thì mới có thể giúp cho dân tộc này đi qua được “mùa chiến tranh” để đến với hòa bình. Những tư tưởng và triết lý về nghệ thuật của Lê Thiết Cương sẽ còn mãi là một phần của di sản văn hóa Việt Nam.

Trong nền hội họa Việt Nam đa dạng và phong phú, có những tên tuổi đã trở thành biểu tượng của sự sáng tạo và tài năng. Một trong số đó là họa sĩ Lê Thiết Cương, người đã góp phần làm giàu thêm cho bức tranh nghệ thuật của đất nước với phong cách tối giản đặc trưng.

Xuất thân từ trường Sân khấu – Điện ảnh Việt Nam ở Hà Nội, nơi anh đã dành thời gian học tập từ năm 1985 đến năm 1990, Lê Thiết Cương đã tạo dựng cho mình một nền tảng vững chắc để phát triển tài năng. Với sự nghiệp học tập này, anh đã chuẩn bị cho mình những kỹ năng và kiến thức cần thiết để bước vào thế giới hội họa đầy màu sắc và sáng tạo.

Không chỉ là một họa sĩ tài năng, Lê Thiết Cương còn là một nhà văn hóa, nghệ thuật có tiếng. Anh tham gia vào nhiều lĩnh vực báo chí, đặc biệt là về các đề tài văn hóa, nghệ thuật. Qua các tác phẩm của mình, như ‘Nhà và Người’, ‘Trò chuyện với hội họa’, và ‘Trong hạt thóc có hạt gạo’, Lê Thiết Cương đã thể hiện sự quan tâm sâu sắc của mình đến văn hóa Việt Nam và đóng góp vào việc quảng bá vẻ đẹp của văn hóa dân tộc.

Lê Thiết Cương cũng được biết đến với việc sáng tạo theo phong cách tối giản. Phong cách này không chỉ thể hiện sự tinh tế và đơn giản mà còn thể hiện sự sâu sắc và ý nghĩa trong mỗi tác phẩm. Được định hình bởi sự giúp đỡ của nhà thơ Đặng Đình Hưng, người đã giúp anh ‘khai nhãn’ và khám phá phong cách tối giản, Lê Thiết Cương đã trở thành một trong số ít những họa sĩ có phong cách riêng biệt và được công nhận.

Cuộc sống và sự nghiệp của Lê Thiết Cương là một câu chuyện truyền cảm hứng về một người nghệ sĩ chân thực, sống và sáng tạo tự do theo cách riêng của mình. Anh đã tạo dựng một không gian nghệ thuật riêng biệt với quán La Cà tại 24 Lý Quốc Sư, Hà Nội, nơi anh và nhà thơ Nguyễn Thụy Kha đã có những giây phút sẻ chia về thi ca nhạc họa. Qua những câu chuyện và tác phẩm của mình, Lê Thiết Cương đã để lại dấu ấn không thể phai mờ trong lòng công chúng yêu nghệ thuật.

Tài năng và phong cách độc đáo của Lê Thiết Cương đã góp phần không nhỏ vào sự phát triển của nghệ thuật Việt Nam, đặc biệt là hội họa mang phong cách tối giản. Chúng ta có thể thấy rõ sự đóng góp của anh trong việc làm đa dạng và phong phú thêm cho nền nghệ thuật của đất nước.

Nhìn lại hành trình của họa sĩ Lê Thiết Cương, chúng ta có thể thấy được sự kiên trì, sáng tạo và đam mê của anh dành cho nghệ thuật. Với mỗi tác phẩm, mỗi dòng chữ và mỗi cuộc trò chuyện, Lê Thiết Cương đã và đang tiếp tục truyền tải thông điệp về tình yêu văn hóa và nghệ thuật đến với công chúng. Đây là lý do tại sao anh được xem là một trong những tên tuổi không còn xa lạ trong giới hội họa Việt Nam.