Phát hiện hành tinh quái vật trẻ xung quanh ngôi sao gần đó

Linh — Sat, 11 Oct 2025 16:52:44 +0000

Một phát hiện gần đây của các nhà khoa học đã tiết lộ sự hiện diện của một tín hiệu bất thường trong đĩa khí bụi của một ngôi sao trẻ, hé mở khả năng hình thành một ‘hành tinh quái vật’. Thông tin này được xác định thông qua sự kết hợp giữa hai đài quan sát thiên văn hiện đại, Gaia và ALMA, trong đó Gaia quay quanh Trái Đất và ALMA đặt tại Chile. Nghiên cứu chi tiết đã được công bố trên tạp chí khoa học Nature Astronomy.

Ngôi sao MP Mus, còn được biết đến với tên gọi PDS66, hiện đang ở độ tuổi rất trẻ, khoảng 13 triệu năm và cách Trái Đất khoảng 280 năm ánh sáng. Do độ tuổi còn non trẻ, ngôi sao này vẫn được bao quanh bởi một đĩa khí bụi lớn, hay còn gọi là đĩa tiền hành tinh. Theo lời của trưởng nhóm nghiên cứu Álvaro Ribas từ Viện Thiên văn học Cambridge, sự hiện diện của một đĩa tiền hành tinh ở độ tuổi như vậy cho thấy có bằng chứng về quá trình hình thành hành tinh.

Sự kết hợp giữa Gaia, một trong những đài quan sát dạng vệ tinh của Cơ quan Vũ trụ châu Âu, và ALMA, đài quan sát vô tuyến mặt đất mạnh nhất thế giới, đã giúp các nhà nghiên cứu phát hiện ra một khe hở trong đĩa tiền hành tinh của MP Mus. Khe hở này biểu hiện dưới dạng một vòng trống rỗng rất tinh tế, cho thấy khí bụi tại khu vực đó đã tụ lại thành một hành tinh. Dựa trên các quan sát, hành tinh này được cho là có thể có khối lượng gấp 10 lần Sao Mộc, hoặc ít nhất là gấp 3 lần.

Sao Mộc là hành tinh lớn nhất trong hệ Mặt Trời của chúng ta, với khối lượng tương đương 318 lần khối lượng của Trái Đất. Do đó, hành tinh tiềm năng trong hệ MP Mus được đặt tên là ‘hành tinh quái vật’. Sự tồn tại của hành tinh này được củng cố bởi việc nó gây ra sự rung lắc trên sao mẹ, và điều này cũng giúp các nhà thiên văn ước tính được khối lượng của nó.

Quá trình nghiên cứu và khám phá không chỉ làm sáng tỏ hơn về sự hình thành của các hệ thống hành tinh ngoài vũ trụ mà còn mở ra những cơ hội mới để tìm kiếm và nghiên cứu các thế giới khác biệt so với những gì chúng ta đã biết. Với sự hỗ trợ từ các công cụ quan sát hiện đại, con đường khám phá vũ trụ của nhân loại ngày càng được mở rộng.

Kính viễn vọng James Webb hé mở bí mật về hố đen vũ trụ

Linh — Mon, 06 Oct 2025 17:39:35 +0000

Kính viễn vọng không gian James Webb (JWST) đã đạt được một phát hiện quan trọng khi ghi nhận những hố đen đầu tiên đang ‘ngốn’ các ngôi sao trong các thiên hà bị bụi vũ trụ che khuất. Thông tin này được công bố trong một nghiên cứu trên tạp chí Astrophysical Journal Letters vào ngày 1/8.

Sử dụng khả năng quan sát hồng ngoại vượt trội của mình, JWST đã có thể nhìn xuyên qua lớp bụi dày đặc để phát hiện ra các sự kiện hiếm gọi là TDE (tidal disruption event), xảy ra khi một ngôi sao bị kéo vào quá gần một hố đen và bị kéo giãn thành đĩa khí nóng trước khi bị nuốt chửng.

Thông thường, TDE được phát hiện thông qua bức xạ tia X, cực tím hoặc ánh sáng khả kiến phát ra từ khí sao bị nung nóng. Tuy nhiên, trong môi trường đầy bụi, các tín hiệu này gần như bị chặn hoàn toàn. Nhưng JWST đã tận dụng được khả năng phát ra ánh sáng hồng ngoại của bụi vũ trụ sau khi hấp thụ năng lượng, cho phép kính viễn vọng này phát hiện ra các tín hiệu đặc trưng.

Tiến sĩ Megan Masterson, nhà vật lý thiên văn tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), cho biết JWST gần như là cách duy nhất để nghiên cứu các hố đen đang ăn sao nhưng bị bụi che kín. Nhóm nghiên cứu đã sử dụng JWST để tập trung vào 4 trường hợp tiềm năng và phát hiện ra các nguyên tử bị ion hóa mạnh – một dấu hiệu rõ ràng cho thấy có bức xạ năng lượng cao từ hố đen đang hoạt động.

Đồng thời, dấu vết của bụi silicat cũng cho thấy các sự kiện này nhiều khả năng liên quan đến các hố đen ‘ngủ yên’ vừa tỉnh dậy để ‘ăn nhẹ’ một ngôi sao. Mô phỏng máy tính sau đó đã xác nhận các quan sát của JWST hoàn toàn phù hợp với kịch bản TDE.

Phát hiện này không chỉ giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về cách các hố đen hoạt động trong môi trường nhiều bụi – vốn chiếm phần lớn vũ trụ, mà còn mở ra một phương pháp mới để ‘nhìn thấy’ những hố đen từ trước đến nay gần như vô hình.

Thiên văn học – Nghethuat.info

Phát hiện hành tinh quái vật trẻ xung quanh ngôi sao gần đó

Kính viễn vọng James Webb hé mở bí mật về hố đen vũ trụ