Công an tỉnh Hà Tĩnh vừa phát đi cảnh báo về một hình thức lừa đảo mới xuất hiện trên mạng xã hội Facebook. Theo đó, một nhóm đối tượng đã chiếm quyền kiểm soát tài khoản Facebook của một cư dân địa phương, sau đó đăng tải thông tin sai lệch về một vụ bắt cóc trẻ em tại Hà Tĩnh với mục đích kêu gọi sự hỗ trợ từ thiện.

Sự việc bắt đầu khi tài khoản Facebook ‘Tam Nguyen’ đăng tải thông tin về một vụ bắt cóc trẻ em xảy ra tại Khu bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ, tỉnh Hà Tĩnh vào ngày 1/8. Bài đăng này đã nhanh chóng thu hút hơn 1.000 lượt chia sẻ trên mạng xã hội Facebook và lan truyền rộng rãi trên nhiều hội nhóm và trang cá nhân.

Tuy nhiên, sau khi tiến hành xác minh, Công an Hà Tĩnh đã phát hiện ra rằng thông tin trên là hoàn toàn giả mạo. Không có vụ bắt cóc trẻ em nào xảy ra tại Khu bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ, và cũng không có cháu bé nào tên N.B.T.N. như thông tin trong bài viết.

Các đối tượng đã sử dụng hình ảnh và video được cắt ghép từ một phóng sự đăng tải trên báo điện tử trước đó, sau đó chuyển sang màu đen trắng nhằm tạo cảm giác thương tâm, gây tác động mạnh về mặt tâm lý.

Công an Hà Tĩnh đã xác định rằng các đối tượng đã chiếm quyền quản trị tài khoản Facebook ‘Tam Nguyen’ của anh N.T.T. vào cuối tháng 5. Hiện, cơ quan công an đang kêu gọi người dân cảnh giác với các bài viết có hình ảnh thương tâm bất thường và không chia sẻ, bình luận khi chưa kiểm chứng sự thật của bài đăng.

Đây là thủ đoạn tinh vi của tội phạm sử dụng công nghệ cao, lợi dụng lòng tốt của cộng đồng mạng để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản. Công an Hà Tĩnh đang tiếp tục điều tra và làm rõ vụ việc.

Trong thời đại thông tin số hiện nay, việc phân biệt giữa thông tin thật và giả đã trở thành một thách thức lớn đối với người dùng internet. Sự lan truyền nhanh chóng của tin giả trên không gian mạng không chỉ làm cho việc tìm kiếm thông tin chính xác trở nên khó khăn mà còn đặt ra thách thức lớn cho người dùng trong việc đánh giá độ tin cậy của thông tin.

Các chuyên gia quốc tế đã khuyến nghị rằng người dùng nên trang bị tư duy phản biện và đặt ra bốn câu hỏi cơ bản để đánh giá độ tin cậy của thông tin. Internet, với kho kiến thức khổng lồ, đồng thời cũng là môi trường lý tưởng cho sự lan truyền của tin giả và thông tin sai lệch. Nhiều người, bao gồm cả sinh viên và giảng viên, vẫn dễ dàng bị đánh lừa bởi những thông tin sai sự thật. Theo giáo sư Sam Wineburg từ Đại học Stanford, Mỹ, giới học thuật cũng thường mắc bẫy khi tiếp cận thông tin trực tuyến. Trong khi đó, các chuyên gia kiểm chứng lại đạt kết quả tốt hơn nhờ áp dụng những nguyên tắc cụ thể.

Các chuyên gia cho rằng tin giả thường đánh vào cảm xúc mạnh như giận dữ, lo sợ, hoặc củng cố niềm tin sẵn có của người đọc. Khi nội dung được chia sẻ từ nguồn quen thuộc hoặc xuất hiện nhiều lần, người dùng càng dễ tin tưởng mà không kiểm chứng. Điều này làm nổi bật tầm quan trọng của việc nâng cao khả năng nhận diện tin giả.

Để nâng cao khả năng nhận diện tin giả, các chuyên gia khuyến nghị người đọc tự đặt ra bốn câu hỏi cơ bản. Thứ nhất, nguồn tin đến từ đâu? Việc truy ngược nguồn, đánh giá mức độ tin cậy của nơi phát tán thông tin là bước đầu tiên quan trọng. Thứ hai, các nguồn tin đáng tin cậy khác nói gì? Một cách hiệu quả là so sánh thông tin đang nghi vấn với các cơ quan báo chí lớn, hoặc phát ngôn chính thức từ cá nhân hay tổ chức liên quan. Thứ ba, người đọc có đang bị thiên kiến chi phối? Nhận diện thiên kiến cá nhân là bước quan trọng để không mù quáng tin theo. Cuối cùng, ngữ cảnh ra sao? Cần hiểu bối cảnh đầy đủ trước khi chia sẻ hay bình luận.

Chuyên gia Claire Wardle, đồng sáng lập tổ chức First Draft chuyên về kiểm chứng tin tức, cho rằng câu hỏi quan trọng nhất không phải là việc bản thân có tin vào thông tin đó hay không, mà là liệu việc chia sẻ nó có thể gây hại cho ai hay không. Hiện nhiều tổ chức quốc tế đã phát triển công cụ miễn phí giúp người dùng xác thực hình ảnh, video, giọng nói hoặc kiểm tra độ tin cậy của các tuyên bố.

Tuy nhiên, điều quan trọng nhất vẫn là giữ thói quen nghi ngờ tích cực và tư duy phản biện mỗi ngày. Bằng cách trang bị tư duy phản biện và đặt ra các câu hỏi cơ bản, người dùng internet có thể nâng cao khả năng phân biệt giữa tin thật và tin giả, góp phần tạo ra một môi trường thông tin trực tuyến lành mạnh và đáng tin cậy.

Tin giả và thông tin sai sự thật đang lan truyền với tốc độ chóng mặt trên mạng xã hội, gây ra sự hoang mang và lo lắng trong cộng đồng. Sự phát triển của mạng xã hội đã tạo ra một môi trường thông tin đa chiều, nơi thông tin được chia sẻ nhanh chóng và rộng rãi. Tuy nhiên, điều này cũng đồng thời tạo ra kẽ hở cho tin giả phát tán rộng rãi, làm cho việc quản lý và kiểm soát trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.

Đặc tính nhanh và sức lan tỏa rộng của thông tin trên mạng khiến việc quản lý và kiểm soát trở nên khó khăn. Nếu người sử dụng không có đủ năng lực nhận biết và kỹ năng xử lý thông tin, mạng xã hội có thể trở thành ‘con dao hai lưỡi’, gây ra những hậu quả khôn lường. Gần đây, trên mạng xã hội đã xuất hiện nhiều tin giả liên quan đến các vụ việc thời sự như vụ lật tàu ở Quảng Ninh và tình hình mưa lũ ở Nghệ An.

Thông tin sai lệch về việc ‘vỡ đập thủy điện Bản Vẽ’ đã lan truyền trên Facebook và TikTok, khiến nhiều người dân hoang mang và lo lắng. Người đăng tin sai sự thật đã bị xử lý theo quy định của pháp luật, nhưng những ảnh hưởng tiêu cực vẫn còn tồn tại. Điều này cho thấy rằng, mặc dù các cơ quan chức năng đã có những biện pháp xử lý, nhưng vẫn cần có những giải pháp lâu dài để ngăn chặn tin giả.

Theo các chuyên gia, tin giả lan truyền nhanh hơn thông tin xác thực do đánh trúng tâm lý tò mò của người dùng. Một nghiên cứu của Viện Công nghệ Massachusetts cho thấy tin giả có tốc độ lan truyền gấp sáu lần sự thật. Tin giả không chỉ gây ảnh hưởng đến cá nhân và gia đình mà còn là nguy cơ gây xói mòn niềm tin và giá trị đạo đức truyền thống trong xã hội.

Tin giả đang bị các thế lực thù địch triệt để khai thác nhằm xuyên tạc và chống phá chế độ. Chúng thường xuyên đăng tải thông tin chống Đảng, Nhà nước, truyền bá những tư tưởng thù địch và kích động hận thù. Mục đích là khơi dậy sự phẫn nộ và làm lu mờ lý trí của người đọc, người xem, hướng sự chỉ trích vào Đảng và chính quyền.

Chính phủ Việt Nam đã thể hiện sự quyết tâm trong việc ngăn chặn và xử lý các hành vi vi phạm. Luật An ninh mạng và Nghị định số 15/2020/NĐ-CP đã thiết lập khung pháp lý chặt chẽ để ngăn chặn các hành vi đưa tin giả. Lực lượng chức năng đã xử lý hàng nghìn vụ việc liên quan đến tin giả và thông tin sai sự thật.

Tuy nhiên, để ngăn chặn tin giả, cần huy động sức mạnh của toàn xã hội. Cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và triển khai rộng rãi các chương trình giáo dục kỹ năng số. Người dân cần luôn kiểm chứng nguồn gốc của thông tin trước khi chia sẻ và biết nói không với việc chia sẻ thông tin chưa được kiểm chứng.

Với sự quyết tâm của các cơ quan chức năng và sự tham gia của toàn xã hội, chúng ta có thể xây dựng một không gian mạng an toàn và lành mạnh. Điều này không chỉ giúp ngăn chặn tin giả mà còn góp phần tạo ra một môi trường thông tin tích cực và đáng tin cậy cho cộng đồng.