Chiều ngày 24/7, tại buổi họp báo thường kỳ của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL), ông Lê Quang Tự Do, Cục trưởng Cục Phát thanh Truyền hình và Thông tin điện tử, đã có những chia sẻ liên quan đến quy trình hạn chế sự xuất hiện của người nổi tiếng vi phạm pháp luật hoặc đạo đức xã hội trên báo chí và truyền hình. Theo ông, quy trình này đã được Bộ ban hành từ tháng 10/2023 nhưng đến nay vẫn chưa thể triển khai do nhiều lý do khách quan và chủ quan.

Ông Tự Do cho biết, việc xây dựng quy trình này là cần thiết để đảm bảo các chương trình phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử trên mạng xã hội tuân thủ các quy định pháp luật và tiêu chuẩn đạo đức xã hội. Mục tiêu của quy trình là tạo ra một môi trường thông tin lành mạnh, trong sạch và an toàn cho người dân, đặc biệt là trẻ em và những nhóm yếu thế.

Về nguyên nhân khiến quy trình này chưa được triển khai, ông Tự Do lý giải rằng có nhiều lý do cả khách quan lẫn chủ quan. Một phần nguyên nhân đến từ sự phức tạp của vấn đề, việc cần có sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng và các đơn vị truyền thông. Ngoài ra, cũng cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về các văn bản hướng dẫn và quy trình cụ thể để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả khi triển khai.

Thông tin về kế hoạch triển khai trong thời gian tới, ông Tự Do cho biết, Văn bản hướng dẫn và quy trình cụ thể dự kiến sẽ được ban hành vào tháng 8 tới. Khi quy trình được chính thức ban hành và triển khai, các cơ quan truyền thông, báo chí và truyền hình sẽ phải tuân thủ các quy định mới nhằm hạn chế sự xuất hiện của những người nổi tiếng vi phạm pháp luật hoặc đạo đức xã hội trên sóng truyền hình và các nền tảng thông tin điện tử.

Quy trình này bao gồm các bước như: xác định các trường hợp người nổi tiếng vi phạm; tiêu chí đánh giá; quy trình cảnh báo và xử lý; trách nhiệm của các cơ quan truyền thông trong việc kiểm soát và ngăn chặn. Bên cạnh đó, cũng sẽ có các cơ chế giám sát và đánh giá việc thực hiện quy trình để đảm bảo tính công bằng và nghiêm túc.

Ngoài ra, ông Tự Do cũng nhấn mạnh rằng, trong thời gian tới, Bộ VHTTDL sẽ tăng cường công tác quản lý, thanh tra và kiểm tra việc thực hiện các quy định về phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử. Đặc biệt, cơ quan chức năng sẽ có các biện pháp xử lý nghiêm đối với các trường hợp vi phạm, nhằm tạo ra một môi trường truyền thông lành mạnh và văn minh.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đang đề xuất Thủ tướng Chính phủ cho phép thể chế hóa các quy định nhằm hạn chế hình ảnh trên truyền thông và hoạt động biểu diễn trên sân khấu đối với nghệ sĩ và người nổi tiếng vi phạm pháp luật.

Thông tin trên được ông Lê Quang Tự Do, Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử, chia sẻ tại buổi họp báo thường kỳ quý 2 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vào ngày 24/7 tại Hà Nội. Ông Tự Do cho biết, vào tháng 10/2023, Bộ đã ban hành một bộ quy trình thí điểm nhằm hạn chế hình ảnh và hoạt động trên báo chí, truyền thông cũng như trên sân khấu biểu diễn của nghệ sĩ và người nổi tiếng vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, do nhiều lý do cả khách quan và chủ quan, quy trình này chưa được triển khai.

Một trong những lý do chủ quan được ông Tự Do chỉ ra là quy trình hạn chế hình ảnh và hoạt động của nghệ sĩ, người nổi tiếng vi phạm pháp luật chưa được thể chế thành pháp luật. Hiện tại, không có quy định nào trong các quy định pháp luật hiện hành quy định rằng người nổi tiếng khi vi phạm pháp luật sẽ không được xuất hiện trên báo, đài.

Do đó, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch muốn thể chế hóa quy trình này thành quy phạm pháp luật để có thể áp dụng một cách chắc chắn và hiệu quả. Bộ đang đề xuất Thủ tướng Chính phủ cho phép ban hành thành một quyết định của Thủ tướng hoặc đề xuất đưa vào Nghị định 144 về hoạt động nghệ thuật biểu diễn đang được sửa đổi.

Về tình trạng lừa đảo trên mạng xã hội, ông Lê Quang Tự Do cho biết hiện nay trên không gian mạng, đặc biệt là trên Facebook, xuất hiện nhiều tài khoản giả mạo các doanh nghiệp lừa đảo với nhiều hình thức khác nhau. Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử đã có những biện pháp ngăn chặn, như dùng biện pháp chặn gỡ về kỹ thuật để chặn gỡ các tài khoản giả mạo để lừa đảo.

Ông Tự Do cũng cho biết, trong 6 tháng đầu năm, các nền tảng mạng xã hội đã gỡ khoảng 30.000 tài khoản giả mạo. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức trong việc ngăn chặn tình trạng lừa đảo trên mạng xã hội.

Một ví dụ về việc nghệ sĩ bị ‘cấm sóng’ vì vi phạm pháp luật là cặp MC Nhật Bản Karuma Sasaki và Chiharu Mori, sự nghiệp của họ đứng bên bờ vực sụp đổ sau khi lộ clip nhạy cảm khi say xỉn.

Showbiz Việt gần đây đã chứng kiến một loạt các vụ việc liên quan đến các nghệ sĩ nổi tiếng vướng vào vòng lao lý do vi phạm pháp luật. Mới đây nhất, nhà thiết kế hàng đầu Nguyễn Công Trí đã bị bắt vì liên quan đến ma túy, gây shock và thất vọng lớn cho công chúng. Với vai trò là ‘anh cả làng mốt Việt’, là biểu tượng của thời trang Việt trên sàn diễn quốc tế, Công Trí đã từng hợp tác với nhiều ngôi sao lớn như Beyoncé, Rihanna, Katy Perry…

Trước khi vụ việc của Nguyễn Công Trí được công bố, showbiz Việt đã chứng kiến nhiều nghệ sĩ bị xử lý vì liên quan đến ma túy. Danh sách những cái tên ‘nhúng chàm’ ngày càng dài và mỗi cái tên thêm vào đều gióng lên một hồi chuông cảnh tỉnh cho cả giới nghệ thuật lẫn công chúng. Gần đây nhất, người mẫu Andrea Aybar (An Tây) bị Công an TP.HCM khởi tố, bắt khẩn cấp với cáo buộc tàng trữ và tổ chức sử dụng trái phép ma túy. Ca sĩ Chi Dân cũng bị phát hiện sử dụng ma túy tại một căn hộ ở TP.HCM và bị khởi tố điều tra.

Không chỉ riêng những vụ liên quan đến ma túy, thời gian qua, showbiz Việt cũng chứng kiến nhiều nghệ sĩ, người nổi tiếng vướng vào vòng lao lý vì các hành vi vi phạm pháp luật khác. Một trong những ví dụ điển hình là vụ việc Hoa hậu Hòa bình Quốc tế 2021 Nguyễn Thúc Thùy Tiên bị khởi tố vì hành vi quảng cáo sai sự thật liên quan đến sản phẩm kẹo rau củ Kera.

Khi vụ việc của nhà thiết kế Công Trí bị công bố, mạng xã hội nhanh chóng chia thành hai luồng ý kiến trái chiều. Một bộ phận khán giả và người nổi tiếng tỏ ra tiếc nuối, thậm chí lên tiếng bênh vực. Tuy nhiên, chính những phản ứng cảm tính đó mới là vấn đề đáng lo ngại. Bởi nó làm nảy sinh sự đánh tráo khái niệm giữa ‘có tài’ và ‘có quyền được sai mà không bị xử lý như người bình thường’.

Chuyên gia truyền thông Nguyễn Ngọc Long đã thẳng thắn lên tiếng về vấn đề này: ‘Ai vi phạm thì phải xử lý. Còn về quan điểm cá nhân của tôi, tôi nghĩ rằng những người nổi tiếng thì nên xử nặng gấp mười lần. Tại vì họ có ảnh hưởng đến xã hội, đến người trẻ. Còn nếu nói một cách khách quan thì đã là pháp luật thì ai cũng bình đẳng trước pháp luật, không thể có chuyện vì nổi tiếng mà được ưu ái hay nương nhẹ. Chuyện đó là không chấp nhận được’.

Ông Long cũng cảnh báo, sự mù quáng trong việc ‘bênh vực người nổi tiếng bằng mọi giá’ còn có thể tạo ra mâu thuẫn xã hội giữa cha mẹ và con cái, giữa thầy cô và học trò, giữa luật pháp và nhận thức cộng đồng. ‘Tiếc thì được nhưng không được quyền cổ xúy hay tấn công dư luận, truyền thông. Có người nói rằng truyền thông đang ‘vùi dập’ một tài năng nhưng thật ra không ai vùi cả, chính người đó tự dập. Khi đã vi phạm pháp luật, thì trách nhiệm hoàn toàn thuộc về họ, không thể đổ lỗi cho ai khác được.

Việc xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm không phải là ‘vùi dập’ mà là bảo vệ chuẩn mực xã hội. Công chúng có thể tiếc cho những gì nghệ sĩ đã đóng góp, nhưng không thể lấy ‘cái tài’ để bào chữa cho cái sai. Công là công – tội là tội. Đó mới là nguyên tắc công bằng đích thực.