Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và sự phát triển chóng mặt của công nghệ thông tin, xã hội hiện đại đang trải qua những biến đổi nhanh chóng và sâu sắc. Sự giao tiếp và tiếp cận thông tin không còn bị giới hạn bởi biên giới hay không gian địa lý, tạo ra cả cơ hội và thách thức cho việc xây dựng và phát triển văn hóa. Tỉnh Thái Nguyên, với nhận thức rõ về tầm quan trọng của việc định hướng tư tưởng, lối sống và nhân cách con người trong thời đại mới, đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực nhằm xây dựng hệ giá trị văn hóa cho người dân.
Cơ chế thị trường và hội nhập quốc tế là xu thế tất yếu của thời đại, nhưng cũng đặt ra không ít thách thức. Mặt trái của thị trường tự do là lối sống thực dụng, bon chen, đề cao lợi ích cá nhân có thể dẫn đến sự sính ngoại và chạy theo những trào lưu lệch chuẩn, khiến văn hóa bản địa bị lu mờ. Công nghệ thông tin, dù mang lại nhiều tiện ích, cũng có thể khiến con người trở nên xa cách hơn, các giá trị truyền thống trong gia đình và cộng đồng dần bị mai một. Trước những nguy cơ tiềm ẩn này, việc xây dựng hệ giá trị văn hóa để định hướng lối sống và bảo vệ bản sắc văn hóa trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.
Tỉnh Thái Nguyên, với đặc điểm là tỉnh có nhiều địa hình phức tạp, với gần 50 dân tộc cùng sinh sống trên địa bàn 92 xã, phường, đã nhận thức rõ những thách thức và cơ hội trong việc xây dựng hệ giá trị văn hóa. Dù còn nhiều khó khăn về kinh tế, các cộng đồng dân tộc tại đây vẫn giữ gìn được bản sắc riêng, với những triết lý sống sâu sắc, đầy tính nhân văn. Sự đoàn kết, tính cộng đồng, lòng thủy chung, sự tôn kính tổ tiên vẫn được gìn giữ như những giá trị cốt lõi.
Để lan tỏa những giá trị tích cực trong cộng đồng, tỉnh Thái Nguyên đã triển khai mạnh mẽ các phong trào như ‘Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa’, ‘Xây dựng gia đình văn hóa, khu dân cư văn hóa’ gắn với việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội. Các hoạt động này không chỉ góp phần định hướng lối sống lành mạnh mà còn giúp khơi dậy tinh thần tự giác, ý thức gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa trong mỗi người dân. Thông qua các phong trào này, người dân được khuyến khích tham gia vào việc xây dựng và phát triển văn hóa, từ đó tạo ra môi trường xã hội ổn định và phát triển toàn diện.
Một trong những điểm sáng trong công tác xây dựng hệ giá trị văn hóa của tỉnh là việc chú trọng khuyến khích cộng đồng dân tộc thiểu số giữ gìn truyền thống văn hóa đặc trưng. Hằng năm, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đều lựa chọn các nghệ nhân dân gian là người dân tộc thiểu số tham gia liên hoan, hội diễn văn hóa do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức. Điều này không chỉ giúp bảo vệ và phát huy bản sắc văn hóa của các dân tộc thiểu số mà còn tạo ra cơ hội cho họ giao lưu và chia sẻ kinh nghiệm với các vùng miền khác.
Từ việc coi trọng văn hóa, tư tưởng, Thái Nguyên đã tạo dựng được môi trường xã hội ổn định, góp phần vào sự phát triển toàn diện của con người. Người dân, đặc biệt là đồng bào vùng cao, vùng sâu, vùng xa ngày càng có ý thức hơn trong việc bảo vệ bản sắc dân tộc, chủ động ‘miễn dịch’ với các dòng văn hóa lệch lạc, độc hại. Trong cơ chế thị trường, dù chịu nhiều tác động vật chất, nhưng nhiều gia đình vẫn giữ vững nếp sống nghĩa tình, gắn bó. Trong thời đại số hóa, người dân biết sử dụng công nghệ thông tin một cách chủ động, có chọn lọc, không bị lệ thuộc hay đánh mất chính mình… góp phần xây dựng một xã hội hài hòa, nhân văn, phát triển bền vững từ nền tảng văn hóa.