Việc thu phí tham quan di tích lịch sử đang trở thành một vấn đề xã hội nóng tại Việt Nam. Một mặt, nhiều người ủng hộ việc thu phí như một giải pháp để bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích lịch sử. Mặt khác, không ít người phản đối, cho rằng di tích lịch sử là tài sản tinh thần chung của dân tộc và không thể đem ra mua bán.
Khu di tích Quốc gia đặc biệt Ngã ba Đồng Lộc, tỉnh Hà Tĩnh, là một ví dụ tiêu biểu cho thách thức này. Với vị trí cách Hà Tĩnh chỉ 5km, nơi đây thường xuyên đón hàng chục nghìn lượt khách đến dâng hương tưởng niệm và tri ân các anh hùng liệt sĩ. Tuy nhiên, việc vận hành khu di tích do Ban Quản lý thuộc Tỉnh đoàn Hà Tĩnh phụ trách đang gặp nhiều khó khăn do thiếu nguồn lực tài chính.
Một tấm vé tham quan không chỉ là một khoản thu nhỏ, mà còn là một phần quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di tích. Trên thực tế, việc thu phí tham quan ở nhiều quốc gia là nguồn thu chính để duy trì hoạt động của các di sản. Tuy nhiên, ở Việt Nam, việc thu phí thường vấp phải phản ứng từ dư luận, xuất phát từ quan niệm rằng di tích lịch sử là tài sản chung của cả dân tộc.
Để việc thu phí hợp lý và được xã hội chấp nhận, cần đảm bảo một số nguyên tắc cơ bản. Thứ nhất, cần minh bạch mục đích thu, công khai nguồn thu và việc chi tiêu cho các hoạt động liên quan đến bảo tồn và phát triển di tích. Việc này sẽ giúp tạo niềm tin với công chúng và đảm bảo rằng tiền thu được thực sự được sử dụng đúng mục đích.
Thứ hai, cần có chính sách miễn, giảm phí linh hoạt và nhân văn đối với các đối tượng như cựu chiến binh, người có công với cách mạng, người khuyết tật, trẻ em, học sinh – sinh viên, và cư dân địa phương. Điều này không chỉ thể hiện sự trân trọng với những người có công mà còn giúp khuyến khích thế hệ trẻ tiếp cận và tìm hiểu về lịch sử.
Cuối cùng, cần có cái nhìn linh hoạt và thấu đáo để tấm vé tham quan không trở thành rào cản mà trở thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa ký ức và trách nhiệm gìn giữ di sản của thế hệ hôm nay dành cho mai sau. Chỉ khi có được sự đồng thuận và tham gia của cộng đồng, việc thu phí tham quan mới có thể thực sự hiệu quả và bền vững.
Trước những thách thức và cơ hội, hy vọng rằng các cơ quan quản lý và ban ngành liên quan sẽ có những giải pháp cụ thể và sáng tạo, không chỉ để bảo vệ và phát huy giá trị của các di tích lịch sử mà còn để đáp ứng nguyện vọng chính đáng của nhân dân.
Báo Chính Phủ cũng có nhiều bài viết đề cập đến vấn đề thu phí ở các di tích lịch sử.